Ει-δύσεις

«Μία συζήτηση για τη σχέση "Εξουσίας και ΜΜΕ" ως μέσων επικοινωνίας/ ενημέρωσης και για τα "ΜΜΕ ως φορέα εξουσίας", είναι κατά βάση μια συζήτηση-αυτοκριτική. Στις σημερινές συνθήκες διαπλοκής αυτή η σχέση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κάλλιστα "τρίγωνο": "μια χαρούμενη παρέα πολιτικών, επιχειρηματιών και δημοσιογράφων γευματίζει, διασκεδάζει και αποφασίζει στο τρίγωνο Κολωνακίου- Συντάγματος- Μυκόνου σε μια παρτούζα κοινής κοινωνικής ζωής, αμοιβαίων συμφερόντων, ταυτόσημης ιδεολογίας", όπως την περιγράφει ο δημοσιογράφος Β. Μουλόπουλος.»

Ιωάννα Σωτήρχου, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 23/06/2001

The Matrix has you!
Όταν η κριτική εκ των έσω είναι τόσο δριμεία, τα λόγια περιττεύουν. Ο ρόλος των ΜΜΕ στη σύγχρονη δυτική κοινωνία είναι εξίσου, εάν όχι περισσότερο, επικίνδυνος από το ρόλο των δυνάμεων καταστολής. Ο συνδυασμός, δε, και των δύο είναι θανατηφόρος -μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά, όπως μας δίδαξαν τα γεγονότα του Δεκέμβρη.

Δε θα μπορούσα να βρω πιο εύστοχο παραλληλισμό για την κατάσταση που βιώνουμε αυτή την περίοδο, από την ταινία The Matrix. Με βάση το σενάριο των αδελφών Wachowski, το ανθρώπινο γένος εξουσιάζεται από τις μηχανές, οι οποίες όμως το χρειάζονται για να επιβιώσουν. Έτσι, αντί να το αφανίσουν, το κρατούν σε καταστολή μέσω της εικονικής πραγματικότητας του Matrix, δίνοντάς του την ψευδαίσθηση ότι ζει ακόμα ελεύθερο. Κατά καιρούς, κάποιοι ξυπνούν από το λήθαργο. Τότε οι μηχανές στέλνουν τα ρομπότ-Φρουρούς (Sentinels) για να τους εξοντώσουν. Όσοι επιβιώνουν, παλεύουν για να ξυπνήσουν όσο περισσότερους ανθρώπους μπορούν.
Θα ξαναγράψω το ίδιο κείμενο, με τις εξής αλλαγές:

• Όπου "ανθρώπινο γένος" θα βάλω "πολίτες"
• Όπου "μηχανές" θα βάλω "κρατικός μηχανισμός"
• Όπου "Matrix" θα βάλω "ΜΜΕ"
• Όπου "Φρουροί" θα βάλω "Δυνάμεις Καταστολής"

Με βάση την πραγματικότητα, λοιπόν, οι πολίτες εξουσιάζονται από τον κρατικό μηχανισμό, ο οποίος όμως τους χρειάζεται για να επιβιώσει. Έτσι, αντί να τους αφανίσει, τους κρατά σε καταστολή μέσω της εικονικής πραγματικότητας των ΜΜΕ, δίνοντάς τους την ψευδαίσθηση ότι ζουν ακόμα ελεύθεροι. Κατά καιρούς, κάποιοι ξυπνούν από το λήθαργο. Τότε ο κρατικός μηχανισμός στέλνει τις δυνάμεις καταστολής για να τους εξοντώσουν. Όσοι επιβιώνουν, παλεύουν για να ξυπνήσουν όσο περισσότερους ανθρώπους μπορούν.
Σας θυμίζει κάτι;

Πόσοι από εσάς έχετε χάσει ολόκληρες ώρες από τη ζωή σας χαζεύοντας ηλίθιες σειρές με χιλιοπαιγμένα σενάρια και κακόγουστα αστεία; Πόσοι από εσάς έχετε φτάσει σε τέτοιο σημείο αποχαύνωσης που συνεχίσατε να κοιτάτε το κουτί ακόμα και όταν άρχισαν οι διαφημίσεις; Πόσοι από εσάς έχετε συνηθίσει τόσο πολύ τις εικόνες θανάτου στα δελτία, που πλέον τις χαζεύετε τρώγοντας το βραδινό σας;

Follow the White Rabbit
Η χούντα είναι εδώ. Έχει πιο ελκυστικό πρόσωπο και πιο έμμεσους τρόπους από αυτή που έζησαν οι γονείς μας, αλλά είναι εδώ. Και το κύριο όπλο της, είναι τα ΜΜΕ. Η τηλεόραση δείχνει τον Λούη του X-Factor να δακρύζει για την αποχώρησή του, όχι τους συνομήλικούς του που κλαίνε από τα δακρυγόνα και το ξύλο. Κάνει κοντινό στα βυζιά της Μενεγάκη, όχι στη μαθήτρια που τρώει ξύλο από τους μπάτσους έξω από τη Βουλή. Παίζει σε αέναη επανάληψη το video με τους προβοκάτορες και τα σπασμένα μικρομάγαζα, όχι τους διαδηλωτές και τον κόσμο που τους χειροκροτάει από τα μπαλκόνια.

Οι κανόνες του παιχνιδιού είναι φτιαγμένοι από το ίδιο το σύστημα, και προφανώς το εξυπηρετούν. Γιατί να τους υπακούσουμε; Όσα μεταδίδουν τα δελτία των 8 είναι αληθινά μόνο για όσους επιλέξουν να τα πιστέψουν. Η αυθεντία των μεγαλοδημοσιογράφων διαρκεί μόνο μέχρι να πατήσουμε το μικρό κόκκινο κουμπάκι που γράφει OFF. Η κατασκευασμένη πραγματικότητα των μονταρισμένων και επιλεκτικά αναμεταδιδόμενων πλάνων καταρρέει όταν τη συγκρίνουμε με την πραγματικότητα που καταγράφουν τα μάτια μας. Όλοι μπορούν να κάνουν τη σύγκριση πραγματικότητας-ρεπορτάζ, αρκεί για μία φορά να νικήσουν το φόβο τους και να κατέβουν σε κάποια πορεία. Αυτή ακριβώς τη σύγκριση φοβούνται τα ΜΜΕ, και γι' αυτό το λόγο προσπαθούν λυσσαλέα να αποτρέψουν τον κόσμο από το να απομακρυνθεί από την τηλεόραση.

Stay in Wonderland, and I'll show you how deep the rabbit-hole goes!
Οι γιορτές ήρθαν και πέρασαν, και πήραν μαζί τους ένα μεγάλο μέρος της οργής και του παλμού του κόσμου. Τα ΜΜΕ είχαν πρόσφορο έδαφος και ελεύθερο πεδίο να δράσουν όπως μόνο αυτά ξέρουν, και το έκαναν. Βομβάρδισαν τους τηλεθεατές με γιορτινή ατμόσφαιρα, οικογενειακή θαλπωρή και ολίγον από πόλεμο κάπου μακρυά, έτσι ώστε να σκεφτούν ανακουφισμένοι "καλά είμαστε εμείς εδώ". Φτάσαμε στο πιο κρίσιμο σημείο! Εδώ θα φανεί εάν ο κόσμος που κατέβηκε στους δρόμους και πήρε μια γεύση της πραγματικότητας, θα συνεχίσει να διεκδικεί όσα του ανήκουν.

Στο σημείο που έχουμε φτάσει, το "εγώ να είμαι καλά, και οι άλλοι ας κόψουν το λαιμό τους" δεν έχει πλέον ισχύ. Διότι, για πόσο ακόμα θα είναι καλά ο οποιοσδήποτε, όταν οι άνθρωποι (με την βιολογική, μόνο, έννοια της λέξης) που δέρνουν, δολοφονούν, παραπληροφορούν και κλέβουν, δρουν με τη σιγουριά ότι ποτέ δε θα κληθούν να λογοδοτήσουν για όσα κάνουν; Όλοι, ο καθένας μόνος και ταυτόχρονα όλοι μαζί, πρέπει να δράσουμε! Και το πρώτο βήμα προς κάθε σωστή δράση, είναι η σωστή ενημέρωση.

Ευτυχώς, εκτός από τα κανάλια-επιχειρήσεις, η νέα εποχή έχει φέρει και το internet, το YouTube, τα blogs! Όσο και να θέλουν, όσο και να προσπαθούν, δε μπορούν να κλείσουν τα στόματα όλων μας. Τα χημικά δε μεταφέρονται μέσω τηλεφωνικών γραμμών, και οι Πρετεντέρηδες δε μπορούν να λογοκρίνουν όσες ειδήσεις δεν τους βολεύουν. Η αληθινή ενημέρωση βρίσκεται στις φωνές και τα δάχτυλα όσων βγαίνουν στο δρόμο, όχι στα κανάλια που αφιερώνουν ένα δίλεπτο στην Κωνσταντίνα Κούνεβα και μισή ώρα στην Έφη Θώδη, και την Τζούλια Αλεξανδράτου.

Θα κλείσω το κείμενό μου, με τον τρόπο που τελειώνει η ταινία που προανέφερα, με τα λόγια του πρωταγωνιστή προς τις Μηχανές:
«Το ξέρω ότι είστε εκεί έξω. Τώρα πλέον, σας διαισθάνομαι. Το ξέρω ότι φοβάστε... φοβάστε εμάς, φοβάστε την αλλαγή. Δεν ξέρω το μέλλον. Δεν ήρθα να σας πω πώς θα τελειώσει όλο αυτό. Ήρθα να σας πω πώς θα ξεκινήσει: Θα κλείσω το τηλέφωνο, και θα δείξω στους ανθρώπους αυτό που δε θέλετε να δουν. Θα τους δείξω έναν κόσμο χωρίς εσάς. Έναν κόσμο χωρίς κανόνες και ελέγχους, χωρίς σύνορα και φραγμούς. Έναν κόσμο όπου όλα είναι εφικτά.»



* η εικόνα με τις ει-δύσεις είναι αντιγραφή από μία αφίσα που είδα στην κατάληψη της Αρχιτεκτονικής. Δεν ξέρω ποιος τη σκέφτηκε, αλλά τα σπάει :)